CẦU THỦ VÀ HLV DÙNG NGÔN NGỮ GÌ ĐỂ GIAO TIẾP?

Khi mà biên giới giữa các nền bóng đá ngày càng trở nên mờ nhạt, việc một đội bóng sở hữu những cầu thủ mang nhiều quốc tịch đã không còn lạ lẫm. Nhưng câu hỏi đặt ra là để giao tiếp với nhau, những cầu thủ ấy và cả các HLV sử dụng ngôn ngữ gì?

Sự ra đời của luật Bosman năm 1995 đã mở ra thời kỳ toàn cầu hóa trong bóng đá. Chỉ 4 năm sau khi cầu thủ vô danh Jean-Marc Bosman thành công trong vụ kiện CLB chủ quản RFC Liege ra Tòa án Công lý châu Âu, Gianluca Vialli đã đánh dấu một cột mốc lịch sử tại nước Anh. Ở trận Chelsea gặp Southampton đúng dịp Boxing Day năm 1999, chiến lược gia người Italia đã trở thành HLV đầu tiên tung ra đội hình xuất phát không có một cầu thủ người Anh.

Trước đó, điều này chưa từng xảy ra suốt chiều dài lịch sử 111 năm 3 tháng 17 ngày với hơn 150.000 trận đấu của giải đấu số 1 nước Anh. Đội hình của Chelsea hôm đó có thủ môn người Hà Lan (Ed De Goey), bộ tứ vệ gồm một người Tây Ban Nha (Albert Ferrer), một người Brazil (Emerson Thome), một người Pháp (Frank Leboeuf), một người Nigeria (Celestine Babayaro). Tuyến giữa cũng có một cầu thủ người Pháp (Didier Deschamps), một Italia (Roberto Di Matteo), một Romania (Dan Petrescu) và một Uruguay (Gustavo Poyet). Còn trên tuyến đầu, là một người Italia khác (Gabrielle Ambrosetti) cùng một người Na Uy (Tore Andre Flo).

Sự kiện lịch sử này đã thu hút sự chú ý của tất cả giới truyền thông xứ sở sương mù. Đến mức đội trưởng của Chelsea, Poyet đã rất ngạc nhiên khi có quá nhiều phóng viên ảnh đứng chen nhau từ đường hầm cho đến sân cỏ. Nhưng chính các thành viên của The Blues thì lại chẳng quan tâm đến việc đội hình ra sân ở lễ Tặng quà hôm ấy đến từ 9 quốc gia khác nhau, trừ nước Anh. Như tiền vệ Di Matteo từng kể lại: “Tất cả chúng tôi đều nói tiếng Anh cả trên sân tập lẫn khi thi đấu, vì thế chuyện quốc tịch là gần như vô nghĩa”.

Câu chuyện đó vẫn đúng ở thời điểm hiện tại. Cựu HLV Louis van Gaal từng bắt tất cả các cầu thủ Man United phải nói tiếng Anh khi thi đấu. Trước khi được trao cơ hội ra sân ở Liverpool, Fabinho và Naby Keita đã bị “om” ở nhà cho đến khi có thể hiểu và nói được tiếng Anh. Theo Alan Redmond, đồng tác giả cuốn “Từ điển Oxford tiếng Anh cho bóng đá” từng được The Kop thuê làm giáo viên tiếng Anh cho các cầu thủ nước ngoài, thì đây là “một điều rất quan trọng”. Vì một cầu thủ ngoại quốc “không chỉ phải hiểu HLV và các đồng đội nói gì, mà còn phải hiểu những gì diễn ra quanh mình”.

Tất nhiên, chuyện “nhập gia tùy tục” không chỉ diễn ra ở Anh, mà đúng với hầu hết các giải đấu lớn của châu Âu. Nhưng trong thời đại bóng đá không biên giới như hiện tại, chính các cầu thủ và HLV cũng tự biến mình thành người đa ngôn ngữ. Trong các buổi tập thời còn dẫn dắt Bayern Munich, HLV Pep Guardiola thường sử dụng tiếng Đức, nhưng ông cũng có thể nói tiếng Tây Ban Nha, tiếng Anh hoặc tiếng Catalunya với từng cầu thủ. HLV Arsene Wenger, người sinh ra ở vùng Alsace ở sát biên giới Pháp-Đức có thể nói tiếng Pháp, Đức, Anh, Tây Ban Nha, Italia và cả một chút tiếng Nhật, do từng có 1 mùa dẫn dắt Nagoya Grampus Eight.

Những cầu thủ như Arjen Robben, Edin Dzeko, Cesc Fabregas hay Vincent Kompany đều thành thạo 4 ngôn ngữ. Cá biệt là Petr Cech, Zlatan Ibrahimovic và Romelu Lukaku có thể nói tới 5-6 thứ tiếng. Khi tham dự vòng bảng Champions League mùa 2015/16, CLB Roma thậm chí từng phát cho phóng viên cả một bản liệt kê những ngôn ngữ mà các cầu thủ của họ có thể nói khi trả lời phỏng vấn. Trong đó, có đúng 4 người là Morgan De Sanctis (Italia), Alessandro Florenzi (Italia), Salih Ucan (Thổ Nhĩ Kỳ) và... Francesco Totti (Italia) chỉ nói được một thứ tiếng. Những cầu thủ còn lại đều có thể nói 2, 3 hoặc thậm chí 5 thứ tiếng như Miralem Pjanic.

Tuy nhiên, ngay cả tại châu Âu thì cũng không phải ở đâu người ta cũng đòi hỏi cao về ngôn ngữ như vậy. Cũng có những quốc gia giải quyết vấn đề này theo cách khá đơn giản, mà Bồ Đào Nha là một ví dụ diển hình. Những đội bóng như Porto, Benfica hay Sporting thường tập trung vào thị trường Nam Mỹ, nơi các cầu thủ cũng nói tiếng Bồ, hoặc một thứ tiếng gần tương tự là tiếng Tây Ban Nha. Thế là khỏi đau đầu vì chuyện bất đồng ngôn ngữ.